Zicht op de bruggen vanaf de Benedenkerkseweg 1905

Stolwijk- de “Bruggentweeling”Tweelingbruggen Benedenkerkseweg naast de Schoonouwenseweg (N207)
Deze twee mooie gietijzeren ophaalbruggen liggen naast de Schoonouwenseweg  (N207)  over de Stolwijksevaart, een ringvaart in de Krimpenerwaard. Deze ringvaart is rond 1800 gegraven om turf (gedroogde veengrond) over het water weg te kunnen brengen. De gietijzeren bruggen dateren van 1888 en zijn rijksmonument

Overstromingen en armoede
Na drie grote overstromingen in het gebied in de 18e eeuw, leefden de  mensen uit de Krimpenerwaard in bittere armoede. Er werd daarom een plan bedacht en ten uitvoer gebracht om het gebied in een groot deel van de Krimpenerwaard uit te venen. Met de landbouw was het slecht gesteld, de gronden brachten niet eens de jaarlijkse lasten op.

Er was behoefte aan veen, de technieken om het veen in te winnen ontwikkelde zich steeds verder. Een vereniging (van tijdelijke aard) maakte de plannen, bracht financiën bijeen en lobbyde om toestemming.

Affiche van de openbare aanbesteding van het graven van een gedeelte van de Neksloot. Gehouden op 18 maart 1803 in het rechthuis van Stolwijk
en op 19 maart 1803 in het rechthuis van Berkenwoude. Collectie Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Rotterdam

Het octrooi werd 23 juni 1797 verleend, met als voorwaarde dat de plas na de vervening weer drooggemaakt moest worden. Stolwijkersluis werd in 1800 aangelegd in de Gouderaksedijk met daarachter een ringvaart met ophaalbruggen en een ringdijk. De ringvaart  heette “Vaart der Veenderijen” (nu de Stolwijkse Vaart) en werd gegraven tussen Stolwijk en de Hollandsche IJssel voor de transport van turf. Het project hield in dat de bovenste laag van de bodem werd weggegraven. Deze laag bestond uit veen. De gedroogde veengrond kon worden verkocht als turf. De achterliggende gedachte was dat dit als brandstof veel geld zou opleveren.

Project mislukt
Om verschillende redenen is het verveen project  mislukt (het octrooi werd 16 december 1853 ingetrokken). De reden voor het mislukken van de vervening was o.a. deels door de slechte kwaliteit van de turf. Deze was vermengd met kleiachtige drab/slib, brandde slecht en daarom niet winstgevend. Er was ook gedeeltelijk sprake van mismanagement (in de tijd dat het project van start ging was de landbouw inmiddels weer zeer winstgevend in vergelijking tot andere economische sectoren. Het agrarische gebruik van de grond bleef daardoor in stand. Uiteindelijk verkocht de vereniging zijn gronden weer.

 Kaartje van de Geoctrooieerde Vervening in de Krimpenerwaard. Verkleinde weergave van de oorspronkelijke kaart door Blanken Jansz., 1805.
Collectie Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Rotterdam.

Herinneringen
De Stolwijkersluis, de Stolwijkse Vaart herinneren nog aan deze tijd. De sluis raakte in onbruik en verval en werd in 1832 afgedamd. Uiteindelijk heeft vervening in de Krimpenerwaard slechts plaatsgevonden voor individueel gebruik. In 1888 werd de Stolwijkersluis met inspanningen van de landbouwcoöperatie “Ons Belang” nieuw leven ingeblazen als schakel in een scheepvaartverbinding tussen de IJssel en Stolwijk. Deze verbinding was nodig voor de aan- en afvoer van agrarische grondstoffen en producten.

Gietijzeren bruggen
De oude gietijzeren tweelingbruggen in Stolwijk (en andere ijzeren bruggen) over de Stolwijkse Vaart dateren ook uit  (1888). De oude houten bruggen over de Stolwijkse vaart werden vervangen o.a. door deze prachtige gietijzeren bruggen. Ze zijn zeldzaam in Nederland en vanwege de cultuurhistorische waarde rijksmonument. De bruggen hebben veel waarde voor de geschiedenis van de infrastructuur; dit heeft o.a. te maken met de belangrijke functies die zij 1hebben gehad voor de regio.